1919 kwiecień 22, Wilno — Odezwa naczelnika państwa J. Piłsudskiego do mieszkańców b. Wielkiego Księstwa Litewskiego o powołaniu zarządu cywilnego ziemi wileńskiej.

Do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Kraj nasz od stu kilkudziesięciu lat nie zna swobody, uciskany przez wrogą przemoc rosyjską, niemiecką, bolszewicką — przemoc, która nie pytając ludności, narzucała jej obce wzory postępowania, krępujące wolę, często łamiące życie.
Ten stan ciągłej niewoli, dobrze mi znany osobiście, jako urodzonemu na tej nieszczęśliwej ziemi, raz nareszcie musi być zniesiony i raz wreszcie na tej ziemi, jakby przez Boga zapomnianej, musi zapanować swoboda i prawo walnego, niczym nieskrępowanego wypowiedzenia się o dążeniach i potrzebach.

Wojsko polskie, które ze sobą przyprowadziłem dla wyrzucenia panowania gwałtu i przemocy, dla zniesienia rządów krajem wbrew woli ludności — wojsko to niesie wam wszystkim wolność i swobodę.

Chcę dać wam możność rozwiązania spraw wewnętrznych, narodowościowych i wyznaniowych tak, jak sami sobie tego życzyć będziecie, bez jakiegokolwiek gwałtu lub nacisku ze strony Polski.

Dlatego to, pomimo że na waszej ziemi grzmią jeszcze działa i krew się leje, nie wprowadzam zarządu wojskowego, lecz cywilny, do którego powoływać będę ludzi miejscowych, synów tej ziemi.

Zadaniem tego zarządu cywilnego będzie:
1)  Ułatwienie ludności wypowiedzenia się co do losu i potrzeb przez swobodnie wybranych przedstawicieli. Wybory te odbędą się na podstawie tajnego, powszechnego, bezpośredniego, bez różnicy płci głosowania.
2)  Danie potrzebującym pomocy w żywności, poparcie pracy wytwórczej, zapewnienie ładu i spokoju.
3)  Otoczenie opieką wszystkich, nie czyniąc różnicy z powodu wyznania lub narodowości.

Na czele zarządu postawiłem Jerzego Osmołowskiego,1 do którego bezpośrednio, lub do ludzi, przez niego wyznaczonych, zwracajcie się otwarcie i szczerze we wszelkiej potrzebie i sprawach, które was bolą i obchodzą.
Józef Piłsudski

J. Piłsudski, Pisma zbiorowe..., t. V, s. 75—76
1 Jerzy Osmołowski (1872—1953?), działacz polityczny i społeczny, zwolennik koncepcji federacyjnej, w 1918 r. współpracuje z Radą Regencyjną, pełniąc funkcję naczelnika wydziału w Ministerstwie Rolnictwa. Między 15 IV a 20 IX 1919 r. szef Zarządu Cywilnego Ziemi Wileńskiej. W latach późniejszych działał w różnych stowarzyszeniach społecznych na kresach, jak Polskie Zjednoczenie Kresowe, Rada Społeczno-Gospodarcza Ziem Wschodnich i w innych.

(Dokumenty z dziejów polskie polityki zagranicznej 1918-1939
tom I 1918-1932
Przedmowa Tadeusza Jędruszczaka
Pod redakcją naukową Tadeusza Jędruszczaka i Marii Nowak-Kiełbikowej
Instytut Wydawniczy Pax Warszawa 1989)