14 października 1773 roku Sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów na wniosek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego  w warunkach zagrożenia rozbiorem, odkładając dyskusję nad innymi tematami  i uważając oświecenie narodu za rzecz priorytetową powołał Komisję Edukacji Narodowej (KEN, pełna nazwa: Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór Mająca) – centralny organ władzy oświatowej, zależny tylko od króla i Sejmu.

Był to prawzór pierwszej  w Europie świeckiej władzy oświatową o charakterze współczesnego ministerstwa, której odrębne struktury w Wielkim Księstwie Litewskim i w Polsce za ponad dwadzieścia lat działalności zostawiły po sobie rzesze oświeconych obywateli, dorobek i tradycje, odbicie  których pozytywnie rzutuje na współczesny system oświaty i nauki.

Dziś w przeddzień 240. rocznicy powyższych historycznych wydarzeń  w gmachu Ministerstwa Oświaty i Nauki RL rozpoczęła obrady XII Międzynarodowa Konferencja Naukowa - Wielkie Księstwo Litewskie w XVIII wieku: państwo, kultura, edukacja, poświęcona 240. rocznicy powstania Komisji Edukacji Narodowej.

W Konferencji uczestniczą naukowcy z Litwy, Białorusi i Polski, którzy w ciągu dwóch dni wygłoszą szereg interesujących referatów, nawiązujących do powołania, działalności i dorobku Komisji oraz innych historycznych wydarzeń z tamtego okresu.

Wsłuchując się w treść wygłaszanych referatów zastanawia dalekowzroczność uczestników tamtych odległych wydarzeń, którzy już wtedy z systemem nauczaniia łączyli  potrzebę obywatelskiego wychowania młodzieży, ukierunkowanego na krytyczną ocenę stanu państwa i podejmowanie odpowiedzialności za jej losy.

Jutro obrady Konferencji  będą kontynuowane w Instytucie Historii Litwy.

Na zdjęciu: otwarcie Konferencji.

Filmy: fragment referatu dr Dariusa Kuolysa, wygłoszonego na Konferencji.

Fragment referatu dr Valentina Golubeva (Minsk)

Fragment referatu dr Iriny Kiturka (Grodno)